สำหรับประเทศที่เป็นผู้นำด้านนวัตกรรม บางครั้งอาจเบื้องหลังของความก้าวหน้านั้นอาจมีแรงผลักดันบางอย่างซ่อนอยู่ เช่นเดียวกับประเทศญี่ปุ่น ที่เป็นที่รู้จักกันดีในฐานะประเทศที่ก้าวหน้าในด้านระบบอัตโนมัติและนวัตกรรมหุ่นยนต์ แต่ไม่แน่ว่าความจริงที่ทำให้ญี่ปุ่นเติบโตมาจนถึงระดับนี้ อาจมาจากปัญหาจำนวนประชากรที่ลดลงอย่างต่อเนื่องก็เป็นได้

สำหรับประเทศที่เป็นผู้นำด้านนวัตกรรม บางครั้งอาจเบื้องหลังของความก้าวหน้านั้นอาจมีแรงผลักดันบางอย่างซ่อนอยู่ เช่นเดียวกับประเทศญี่ปุ่น ที่เป็นที่รู้จักกันดีในฐานะประเทศที่ก้าวหน้าในด้านระบบอัตโนมัติและนวัตกรรมหุ่นยนต์ แต่ไม่แน่ว่าความจริงที่ทำให้ญี่ปุ่นเติบโตมาจนถึงระดับนี้ อาจมาจากปัญหาจำนวนประชากรที่ลดลงอย่างต่อเนื่องก็เป็นได้

เหตุที่กล่าวเช่นนั้น เพราะมีตัวเลขว่า การเกิดของเด็กทารกในญี่ปุ่นปีนี้อยู่ที่ 941,000 กว่าคนเท่านั้น ลดลงจากปีก่อนหน้า 40,000 คน ขณะที่ยอดการเสียชีวิตของคนญี่ปุ่นอยู่ที่ 1.34 ล้านคน เพิ่มขึ้น 3% เมื่อเทียบกับปี 2016 หากยังเป็นเช่นนี้ต่อไป ประเทศญี่ปุ่นจะมีจำนวนประชากรลดลงเรื่อย ๆ และจะส่งผลกระทบต่อภาคเศรษฐกิจและภาคสังคมอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

สังเกตได้จากนักท่องเที่ยวไทยเอง ใครที่เคยเดินทางไปญี่ปุ่นเมื่อสิบปีก่อน กับคนที่เพิ่งไปเมื่อเร็ว ๆ นี้คงพอสังเกตได้ถึงพนักงานบริการที่เริ่มเป็นพนักงานวัยกลางคน มากกว่าจะเป็นพนักงานหนุ่มสาว นอกจากนี้เรายังพบว่ามีการใช้หุ่นยนต์ในงานบริการมากขึ้นด้วย

การเก็บข้อมูลการเกิดของทารกในประเทศญี่ปุ่นนั้น เริ่มมีการจดบันทึกมาตั้งแต่ปี 1899 ซึ่งจากปีนั้นจนถึงปี 2016 ไม่เคยมีปีไหนเลยที่อัตราการเกิดต่ำกว่า 950,000 คน จนในปี 2017 ที่อาจกล่าวได้ว่าเป็นปีที่สถานการณ์แย่ลงอย่างเห็นได้ชัด เมื่อมีทารกเกิดบนประเทศญี่ปุ่นลดลงต่ำกว่าเกณฑ์ 950,000 คนที่ได้ตั้งไว้เสียแล้ว

หากญี่ปุ่นต้องการรักษาจำนวนประชากรในระดับนี้เอาไว้ เพื่อให้ภาคเศรษฐกิจยังขับเคลื่อนต่อไปได้ ผู้หญิงในประเทศญี่ปุ่นต้องให้กำเนิดทารก 2.1 คน แต่ถ้าไม่สามารถทำได้ ประชากรของญี่ปุ่นจะลดลงอย่างต่อเนื่อง และเศรษฐกิจโดยรวมทั้งหมดจะได้รับผลกระทบ

นอกจากประเทศญี่ปุ่น ยังมีอีกหลายประเทศที่เผชิญปัญหาเดียวกัน ได้แก่ สหรัฐอเมริกา เดนมาร์ก จีน และสิงคโปร์ ด้วยอัตราการเกิดที่ 1.87, 1.73, 1.6, และ 0.81 ตามลำดับ

โดยการศึกษาของ National Institute of Population and Social Security Research ในปี 2016 พบว่า ปัจจุบัน 70% ของผู้ชายญี่ปุ่นเป็นโสด ส่วนผู้หญิงตัวเลขของคนโสดอยู่ที่ 60% โดยคนกลุ่มนี้ไม่ได้ต้องการคบหากับใคร และไม่ได้มีความสัมพันธ์กับใครเป็นพิเศษด้วย ซึ่งทั้งหญิงและชายกลุ่มนี้ต่างบอกว่า พวกเขานั้นอยากมีงานแต่งงาน แต่สถานการณ์ดูจะไม่สามารถทำให้งานแต่งงานเกิดขึ้นได้เลย

ความพยายามของภาครัฐจึงต้องการผลักดันให้คนกลุ่มนี้มีลูกให้ได้ เป้าหมายอยู่ที่อัตราการเกิด 1.8 คนต่อผู้หญิง 1 คนภายในปี 2025 ด้วยข้อเสนอต่าง ๆ เพื่อซัพพอร์ตครอบครัวที่มีบุตร

ในขณะเดียวกัน คงปฏิเสธไม่ได้ว่า ตอนนี้เทคโนโลยีหุ่นยนต์ หรือระบบอัตโนมัติในญี่ปุ่นก็ก้าวไปไกลกว่าหลาย ๆ ประเทศทั่วโลก ซึ่งการพัฒนานวัตกรรมหุ่นยนต์นั้นก็เป็นอีกหนทางหนึ่งที่จะเข้ามาช่วยซัพพอร์ตช่องว่างที่จะเกิดขึ้นเมื่อประเทศขาดแคลนแรงงาน ในกรณีที่รัฐบาลไม่สามารถเพิ่มอัตราการเกิดของประชากรได้ตามเป้าที่วางไว้นั่นเอง

สำหรับประเทศไทย แม้ว่าเราจะเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุกันมาแล้วสักพัก แต่ผลกระทบของสังคมผู้สูงอายุอาจยังไม่ปรากฏมากเท่าไร ตรงข้ามกับประเทศญี่ปุ่น ที่สถานการณ์ในปีนี้ค่อนข้างรุนแรง และเป็นกรณีที่น่าศึกษาสำหรับหลาย ๆ ประเทศรวมถึงบ้านเราด้วยว่าหากยังไม่สามารถเพิ่มอัตราการเกิดให้สูงกว่านี้ได้ การส่งเสริมนวัตกรรม และเทคโนโลยีอัตโนมัติอาจเป็นสิ่งที่เราทุกคนต้องให้ความสำคัญมากขึ้น

สนใจอ่านเพิ่มเติมได้ที่ BusinessInsider และ JapanTimes